قرمزی چشم
در بين حواس پنج‌گانه، بينايي بيشترين سطح از قشر مغز را به خود اختصاص داده و شايد مهم‌ترين وسيله ارتباطي انسان با جهان بيرون باشد. براي درك صحيح تصوير، سلامت سيستم بينايي و گيرنده آن يعني چشم‌ها الزامي است. مشكلات و بيماريهاي چشم مانند هر سيستم ديگري در بدن خود را باعلائمي نشان مي دهند تا فرد مبتلا را با خبر كنند. همان طور كه تب در بسياري از بيماريهاي بدن يك علامت هشداردهنده است، در چشم نيز قرمزي چشم يك علامت از وجود بيماري يا مشكل است. البته بايد دانست كه قرمزي چشم هميشه علامت يك بيماري چشمي نيست و در بسياري از موارد يك امر طبيعي است مثل قرمزي چشم صبح‌ها پس از برخاستن از خواب يا قرمزي چشم به دنبال بيداري طولاني و كار سنگين يا قرمزي چشم هنگام سرماخوردگي و يا پس از گريه كردن ...
در اينجا به بعضي از بيماريهاي چشم كه همراه با قرمزي چشم هستند مي پردازيم:
عفونت‌هاي چشم
معمولاً عفونت‌هاي چشم (كونژونكتيويت‌ها) علاوه بر قرمزي چشم علايم ديگري مانند ترشحات چركي، چسبندگي پلك‌ها، اشك‌ريزش و سوزش چشم‌ها دارند. در بعضي موارد به خصوص در عفونت‌هاي ويروسي چشم (كونژونكتيويت‌هاي ويروسي) ممكن است تب، گلودرد و علايم سرماخوردگي نيز همراه اين نشانه‌ها باشد. در اين موارد همان ويروسي كه باعث سرماخوردگي شده، چشم را نيز درگير كرده است. درمان عفونت‌هاي چشم معمولاً قطره يا پماد آنتي‌بيوتيك موضعي مثل قطره كلرامفنيكل يا پماد ارتيرومايسين است. شستشوي چشم با چاي سرد نيز براي تسكين علايم و كاهش ترشحات مفيد است.
بايد دانست كه رعايت بهداشت در موارد كونژونكتيويت بسيار مهم است چون اين عفونت‌ها واگير داشته و به راحتي از فرد مبتلا قابل سرايت به افراد سالم مي‌باشند. از جمله راه‌هاي سرايت، دست دادن و روبوسي با افراد مبتلا و استفاده از حوله مشترك است. لازم به يادآوري است كه نبايد انتظار داشت كه با شروع درمان با قطره يا پماد آنتي‌بيوتيك بلافاصله عفونت بهبود يابد و معمولاً اين بيماري بايد سير خود را طي كرده و به تدريج بهبود يابد. در بعضي موارد مانند عفونت‌هاي چشمي كودكان زير 5 سال با بعضي باكتري‌ها مثل هموفيلوس يا ميكروب سوزاك علاوه بر درمان موضعي بايد درمان با آنتي بيوتيك خوراكي يا تزريقي نيز انجام شود.
حساسيت و آلرژي‌هاي چشم
در آلرژي و حساسيت‌هاي چشمي علاوه بر قرمزي چشم معمولاً خارش و گاهي اشك‌ريزش نيز وجود دارد ولي خارش علامت بارز است. پيدا كردن ماده ايجادكننده حساسيت (آلرژن) در بعضي موارد مانند يكي لوازم آرايش، گرده گياهان در بهار و يا حتي پر بالش آسان است ولي در اكثر موارد پيدا كردن ماده ايجادكننده حساسيت مشكل است و باتوجه به اينكه هزاران ماده حساسيت‌زا در هواي تنفسي به خصوص در شهرهاي بزرگ وجود دارد گاهي يافتن عامل آلرژن امكان‌پذير نيست. حساسيت‌هاي چشم معمولاً زودگذر و موقتي بوده و بعد از چند روز حتي بدون درمان بهبود مي‌يابند ولي در بعضي موارد مانند ورم بهاره ملتحمه يا انواع آتوپيك، حساسيت سير چندماهه و يا چند ساله داشته و براي درمان نياز به استفاده طولاني از دارو مي‌باشد. درمان حساسيت‌هاي معمول چشمي شامل استفاده از قطره‌هاي موضعي مثل قطره آناپريدين، فلوكورت و كرومولين و استفاده از كمپرس سرد مي‌باشد. خنك كردن چشم‌ها و كمپرس سرد به صورت قابل توجهي علايم را تسكين مي‌دهد.
خراش‌ها و زخم‌هاي سطح قرنيه
بايد به خاطر داشت كه سطح قرنيه چشم از نظر عصب‌گيري حس درد غني‌ترين نقطه بدن مي‌باشد و خراش‌هاي سطحي كه در نقاط ديگر بدن ممكن است هيچ علامتي را ايجاد نكنند، در سطح قرنيه با علايم فراواني مانند قرمزي، سوزش، اشك‌ريزش و احساس جسم خارجي در پشت پلك خود را نشان مي دهند. پس احساس جسم خارجي لزوماً به معناي وجود جسم خارجي در چشم نيست و گاهي به خاطر خراش‌هاي سطح قرنيه مي‌باشد. در مورد خراش‌هاي قرنيه پس از معاينه چشم و اطمينان از وجود نداشتن جسم خارجي معمولاً پانسمان چشم و استفاده از يك آنتي‌بيوتيك موضعي براي جلوگيري از عفونت باعث بهبود علايم مي‌شود. پانسمان به صورت خارجي يا به صورت لنز پانسماني بوده و معمولاً پس از يكي دو روز برداشته مي‌شود.
اجسام خارجي سطح چشم
اجسام خارجي نيز باعث ايجاد علايمي شبيه خراش‌هاي قرنيه يعني قرمزي، سوزش، آبريزش و احساس جسم خارجي مي‌شوند. در اين موارد بايد ابتدا چشم با آب شستشو داده شود و اگر جسم خارج نشد كوشش بيشتري براي خروج آن انجام نشود چون باعث آسيب بيشتر مي‌گردد و لازم است به چشم پزشك مراجعه شود. چشم پزشك زير ميكروسكوپ (slit lamp) اقدام به معاينه چشم و در آوردن جسم خارجي كرده و پس از آن معمولاً چشم پانسمان شده و آنتي‌بيوتيك موضعي تجويز مي‌گردد.
قرمزي چشم به دنبال جوشكاري (UV Keratitis)
اين حالت معمولاً چند ساعت پس از جوشكاري بدون داشتن عينك محافظ يا پس از كار در محيط‌هاي پر از اشعه ماوراي بنفش يا اسكي بدون عينك در محيط‌هاي برفي كه بازتاب زيادي از اشعه ماوراي بنفش دارد ايجاد مي‌گردد. علايم به صورت سوزش، قرمزي، درد و آبريزش شديد چشم‌ها و ترس از نور مي‌باشد. آسيب سلول‌هاي سطحي قرنيه در اثر اشعه ماوراي بنفش علت ايجاد عارضه است. درمان شامل پانسمان چشم پس از ريختن قطره آنتي‌بيوتيك و گشادكننده مردمك است. پانسمان معمولاً بايد حدود 24 ساعت باقي بماند تا سلول‌هاي آسيب‌ديده مجدداً ترميم شوند و علايم بهبود يابند. استفاده از قطره‌هاي بي‌حس كننده به صورت مداوم و يا بعضي درمان‌هاي متداول بين افراد غير متخصص مثل گذاشتن سيب‌زميني بي‌فايده و حتي خطرناك است.
بالا رفتن فشار داخل چشمي به صورت حاد (گلوكوم حاد زاويه بسته)
بالا رفتن فشار چشم به صورت حاد (گلوكوم حاد زاويه بسته) باعث ايجاد درد و قرمزي چشم همراه با تاري ديد و نيز در بعضي موارد سردرد و تهوع و استفراغ مي‌شود. اين حالت معمولاً در حوالي غروب در خانم‌هاي ميانسال ايجاد مي‌گردد. در اين بيماري كه آب سياه حاد نيز ناميده مي‌شود به خاطر بسته شدن راه خروجي مايع زلاليه در چشم و تجمع آن، فشار چشم ناگهان بالا مي‌رود كه اين بالا رفتن فشار باعث ايجاد درد و قرمزي چشم، تاري ديد و ديدن هاله اطراف اشياء و نيز سردرد و تهوع و استفراغ مي‌گردد. در اين بيماري بايد با استفاده از داروهاي موضعي و خوراكي و تزريقي فشار چشم پايين آورده شده و سپس براي جلوگيري از ايجاد حمله مجدد براي بيمار ليزردرماني براي هر دو چشم (YAG Laser PI) انجام شود.
بالا ماندن فشار چشم براي مدت طولاني باعث ايجاد صدمه به عصب بينايي و خود چشم و كم‌بينايي و نابينايي دائمي مي‌گردد. البته بايد دانست كه سردرد در اكثر موارد علت چشمي ندارد و بيشتر به خاطر مشكلات مغز و اعصاب (نورولوژيك) مي‌باشد. حتي در يك مورد سردرد كه سردرد خوشه‌اي (cluster headache) ناميده مي‌شود، سردرد يكطرفه همراه با قرمزي و اشك‌ريزش چشم همان طرف مي‌باشد كه اين مورد نبايد با مشكلات چشمي اشتباه شود. اين را نيز بايد به خاطر داشت كه بيماري گلوكوم (آب سياه) هميشه با سردرد همراه نيست و نوع مزمن آن در مراحل اوليه هيچ علامتي براي بيمار ايجاد نمي‌كند و تنها در موارد پيشرفته است كه باعث اختلال در ميدان بينايي و كاهش بينايي مي‌شود. در نوع مزمن آب سياه كه اتفاقاً شايع‌ترين نوع آن مي‌باشد، فقط معاينه توسط چشم پزشك مي‌تواند به تشخيص بيماري كمك كند. درمان بيماري گلوكوم (آب سياه) با داروهاي كاهنده فشار چشم در مراحل اوليه مي‌تواند از آسيب‌هاي بيشتر به چشم و عصب بينايي جلوگيري كرده و فرد زندگي و بينايي طبيعي داشته باشد. باز هم يادآوري مي‌شود كه افزايش فشار چشم در نوع مزمن بيماري آب سياه (گلوكوم) در مراحل اوليه براي بيمار هيچ علامتي ايجاد نمي‌كند وبيمار سردرد، قرمزي چشم و يا ساير علائم چشمي ندارد.
خشكي چشم
خشكي چشم و كمبود قسمت آبكي اشك در بعضي موارد به تنهايي و در بعضي موارد همراه با بيماريهاي ساير اعضاء بدن مي‌باشد. مثلاً در سندرم شوگرن خشكي چشم همراه با خشكي دهان و ساير مخاط‌ها است. در بعضي بيماريهاي روماتيسمي نيز خشكي چشم يكي از علايم بيماري مي‌باشد. خشكي چشم و كمبود اشك ايجاد علايمي مثل احساس جسم خارجي، سوزش، قرمزي چشم و آبريزش از چشم مي‌كند. اين علايم در فصول گرم و خشك و مناطق خشك و هواي آلوده شديد مي‌شود. برخلاف تصوري كه از نام آن برمي‌آيد، آبريزش و اشك‌ريزش به خاطر تحريك سطح چشم يكي از علايم خشكي چشم است. درمان خشكي چشم در موارد خفيف و متوسط شامل قطره‌هاي جايگزين اشك و نرم‌كننده‌ها مانند انواع قطره‌هاي اشك مصنوعي و مواد نرم‌كننده مي‌باشد. در موارد شديدتر گاهي نياز به اقدامات ديگر مانند بستن مجراهاي خروج اشك در چشم براي جلوگيري از خروج اشك از چشم و سايراقدامات مي‌باشد.
مشكلات پلك‌ها
مشكلات پلك‌ها مثل بلفاريت (عفونت و التهاب لبه‌هاي پلك) مي‌تواند باعث سوزش، قرمزي چشم و احساس جسم خارجي شود. در بلفاريت التهاب و عفونت لبه‌هاي پلك وجود دارد. در مواردي شوره‌هاي ريزي به لبه‌هاي پلك و ريشه مژه‌ها مي‌چسبد. التهاب پلك در موارد شديد با چشم غيرمسلح نيز به صورت قرمزي و ضخيم‌شدگي لبه پلك‌ها وكم پشت شدن مژه‌ها قابل مشاهده است. در اين موارد معمولاً قرمزي چشم نيز وجود دارد. درمان اكثر موارد بلفاريت (عفونت و التهاب لبه پلك) شامل بهداشت لبه پلك مي‌باشد. بهداشت لبه پلك شامل شستشوي لبه پلك و ريشه مژه‌ها با كف شامپو بچه و ماساژ پلك‌ها، حوله گرم (كمپرس گرم پلك‌ها) مي‌باشد.
در موارد شديد نياز به درمان دارويي موضعي و خوراكي است.در بعضي موارد قرمزي چشم به خاطر مشكلات در محل رويش مژه‌ها به صورت مژه‌هاي نابجا يا به داخل برجسته شدن مژه‌ها (تريكياز) و يا به داخل برگشتن لبه پلك (آنتروپيون) است. گاهي هم به خاطر بيماري قبلي مثل تراخم و ... نامنظمي در لبه پلك وجود دارد كه باعث ايجاد مشكل مي‌شود. در اين موارد در صورتي كه علايم با درمان‌هايي مثل اشك مصنوعي و پمادهاي نرم‌كننده بهبود نيابد، معمولاً نياز به جراحي براي اصلاح وضعيت غيرطبيعي پيدا مي‌شود.
مشكلات سطحي كره چشم
بعضي مشكلات مربوط به سطح كره چشم مثل نامنظمي سطح قرنيه، ناخنك، شل بودن ملتحمه و ... مي‌توانند باعث قرمزي چشم و ناراحتي چشم شوند كه درمان بسته به مورد با قطره و پمادهاي موضعي نرم‌كننده و اشك مصنوعي و كورتون‌دار و در موارد شديدتر جراحي مي‌باشد.
قرمزي چشم ثانوي به مصرف دارو
بعضي داروها به خصوص داروهاي هورموني در داروهاي اعصاب و روانپزشكي مي‌توانند باعث قرمزي چشم و متسع شدن عروق سطحي چشم شوند كه معمولاً با قطع مصرف دارو اين علايم بهبود مي‌يابند. حتي بعضي غذاها نيز مي‌توانند باعث قرمزي چشم شوند به خصوص موادي كه كافئين زياد دارند مثل قهوه. در مواردي كه بيمار ناگزير از مصرف دارو باشد، نياز به اقدام خاصي براي درمان نيست. بعضي وقت‌ها براي كم شدن قرمزي مي‌توان به صورت موقت از قطره نفازولين استفاده كرد. بايد خاطرنشان كرد كه مصرف طولاني مدت قطره نفازولين باعث تشديد علايم قرمزي به دنبال قطع مصرف مي‌شود و بايد از مصرف مداوم آن اجتناب كرد. بعضي داروهاي موضعي چشمي مثل داروهاي ضد گلوكوم و كاهنده فشار چشم، و داروهاي ضد ويروس نيز مي‌توانند قرمزي چشم ايجاد كنند.
التهاب‌هاي سطحي كره چشم
در التهاب‌هاي سطحي كره چشم مثل اسكلريت و اپي‌اسكلريت معمولاً قرمزي همراه با حساسيت ودرد در لمس كره چشم وجود دارد. درمان در موارد خفيف با قطره‌هاي كورتون‌دار موضعي است و در موارد شديدتر نياز به درمان‌هاي خوراكي است.
التهاب‌هاي داخل كره چشم
التهاب‌هاي داخلي چشم مثل يووئيت باعث ايجاد قرمزي ودرد چشم همراه با ترس از نور مي‌شوند. در بعضي موارد كاهش ديد نيز وجود دارد. اين التهاب‌ها (يووئيت‌ها) معمولاً به صورت عودكننده مي‌باشند و در بعضي از موارد همراه با يك بيماري التهابي بدن مانند بيماريهاي روماتيسمي و خودايمني هستند. به همين خاطر بيمار بايد علايم ديگر مثل سابقه درد مفاصل، كمردرد يا آفت دهاني را به پزشك بگويد. درمان معمولاً با قطره‌هاي كورتون‌دار موضعي و قطره‌هاي گشادكننده مردمك است و در بعضي موارد نياز به درمان‌هاي ديگر مثل داروهاي خوراكي و تزريقات اطراف چشم نيز پيدا مي‌شود. در اينجا ضمن درمان مشكل چشمي بايد بررسي ساير اعضاء‌بدن از نظر بيماري زمينه‌اي اصلي نيز انجام شود. چرا كه درمان اصلي درمان بيماري زمينه‌اي است و درمان چشم فقط به صورت علامتي است. در التهاب داخل چشمي ناشي از انگل گربه (توكسوپلاسما) التهاب داخل چشمي شديد ايجاد مي‌شود كه همراه با كاهش ديد است. در اين بيماري حتماً بايد درمان آنتي‌بيوتيك عليه انگل گربه (توكسوپلاسما) نيز انجام گيرد وگرنه كاهش بينايي به صورت دائمي به جاي خواهد ماند.
مشكلات عروقي
در بعضي بيماريهاي عروقي ناحيه سر و صورت و گردن مثل ارتباط نابجاي سرخرگ با سياهرگ (فيستول كاروتيد به كاورنو) يا بيماري Sturge-Weber به خاطر ارتباطات نابه‌جاي عروقي و برگشت خون به داخل سياهرگ‌ها و تجمع خون در بافت‌ها و قرمزي چشم داريم كه اين قرمزي بدون احساس درد يا جسم خارجي و يا ساير علايم مي‌باشد. درمان در اين موارد درمان بيماري زمينه‌اي با جراحي و يا ساير اقدامات است و درمان قرمزي چشم به تنهايي لازم نيست.
خونريزي روي سفيدي چشم (خونريزي زير ملتحمه)
اين خونريزي يك حالت شايع به خصوص در افراد مسن و افرادي كه سابقه فشار خون بالا دارند است. قرمزي (خونريزي) معمولاً به دنبال عطسه يا سرفه يا زور زدن يا عصبانيت و در اكثر موارد به صورت خود به خود به وجود مي‌آيد. اين قرمزي بدون هيچ علامت همراه ديگري مثل سوزش، احساس جسم خارجي ،كاهش ديد، درد يا ... مي‌باشد و فرد هنگام نگاه كردن در آينه يا به وسيله ساير افراد از آن مطلع مي‌شود. اين خونريزي هيچ‌گونه خطري براي چشم ندارد و هيچ مشكلي هم در آينده ايجاد نخواهد كرد و ارتباطي هم با فشار چشم ندارد ولي فرد مبتلا بايد از لحاظ فشار خون و بيماريهاي همراه بررسي شود. اين خونريزي در ابتدا كمي پخش‌تر شده و سپس به تدريج كمرنگ‌تر شده و كم‌كم در عرض يكي دو هفته جذب مي‌شود و اثري از آن به جا نمي‌ماند.
تهيه و تنظيم متن: دكتر آرش طاهري، جراح و متخصص چشم
منبع: بیمارستان چشم پزشکی نور www. noorvision. com
اگر مایلید در مورد جراحی زیبائی بینی مطالعه کنید بر روی لینک زیر کلیک کنید:
www .dr-ameri .com/surgerypages.aspx?id=32
